Transport morski jest jedną z najstarszych form przewozu ładunków od nadawcy do odbiorcy. Jest realizowany na specjalnych statkach takich jak kontenerowce, masowce czy drobnicowce. Poza morzami towary są również przewożone w ramach żeglugi śródlądowej i przybrzeżnej. Sam transport morski można podzielić na międzynarodowy i krajowy, jeśli bierze się pod uwagę rejon pływania. Poza tym można dokonać również klasyfikacji na podstawie różnic w samym systemie pracy oraz organizacji miejsca docelowego. Wyróżnia się więc typy transportu morskiego:
Kabotażowy – dotyczy portów w tym samym państwie;
– dotyczy portów w tym samym państwie; Liniowy – jest realizowany na stałych trasach według rozkładu rejsów;
– jest realizowany na stałych trasach według rozkładu rejsów; Trampowy – odbywa się bez ustalonego rozkładu, a wynika z zapotrzebowania rynku;
– odbywa się bez ustalonego rozkładu, a wynika z zapotrzebowania rynku; Wahadłowy – realizowany jest pomiędzy dwoma konkretnymi portami.
Poza tym można dokonać klasyfikacji transportu morskiego ze względu na rodzaj statku, jakim są dostarczane ładunki. Wyróżniamy:
Podróżować samolotem, pociągiem, czy samochodem? Wybór najbardziej przyjazny dla środowiska może nie zawsze być oczywisty. Najnowszy roczny raport Transport i środowisko 2020 (TERM) zajmuje się kwestią oceny wartości podróży koleją i samolotem w kontekście działań na rzecz wprowadzenia Unijnego Zielonego Ładu. Europejski Zielony Ład obejmuje cel, jakim jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych pochodzących z transportu o 90% do 2050 r. w porównaniu z rokiem 1990. Przejście na bardziej zrównoważony transport może w istotny sposób przyczynić się do osiągnięcia tego celu. W przypadku transportu pasażerskiego kluczową rolę odegrać może przejście z transportu lotniczego na kolejowy.
Wpływ pociągów i samolotów na środowisko
W 2018 r. transport emitował 25% gazów cieplarnianych w UE. Emisje w tym sektorze pochodzą przede wszystkim z transportu drogowego (72%), natomiast transport morski i lotnictwo stanowią odpowiednio 14% i 13%, a udział kolei to 0,4% (wyłącznie emisje z pociągów z silnikami spalinowymi). Oprócz bezpośredniego przyczyniania się do globalnego ocieplenia i zanieczyszczenia powietrza, uwzględnia się również emisje, które mają miejsce podczas produkcji, przesyłu i dystrybucji energii wykorzystywanej przez pociągi i samoloty. Transport powoduje również zanieczyszczenia inne niż emisje spalin, np. pochodzące ze ścierania hamulców, kół i opon lub torów kolejowych.
Pociąg czy samolot?
Raport przede wszystkim analizuje wpływ transportu kolejowego i lotniczego, które stanowią istotną część europejskiego sektora transportu pasażerskiego. W ocenie stwierdzono, że podróż koleją jest najlepszym i najbardziej rozsądnym środkiem transportu, z wyjątkiem poruszania się pieszo lub na rowerze. Wpływ lotnictwa na emisje jest znacznie wyższy w przeliczeniu na pasażerokilometry. W raporcie zauważono jednak, że loty niekoniecznie są najbardziej szkodliwym wyborem. Podróżowanie samochodem z silnikiem benzynowym lub na olej napędowy, zwłaszcza w pojedynkę, może być bardziej szkodliwe.
W ocenie stwierdzono, że podróż koleją jest najlepszym i najbardziej rozsądnym środkiem transportu, z wyjątkiem poruszania się pieszo lub na rowerze.
W raporcie stwierdzono jednak, że na dłuższych dystansach koszty środowiskowe podróży samolotem wzrastają w mniejszym stopniu, ponieważ koszty środowiskowe lądowania i startu nie zmieniają się wraz z odległością przebytą podczas lotu bezpośredniego.
Ocena opiera się na porównaniu podróży między 20 parami miast w Europie.
W osobnym, również opublikowanym dziś briefingu EEA, sporządzonym na podstawie badania zleconego przez EEA, stwierdzono, że zarówno kolej, jak i transport morski to najmniej emisyjne wybory w transporcie zmotoryzowanym. Transport kolejowy i wodny charakteryzuje się najniższym poziomem emisji w przeliczeniu na kilometr i na przewożoną jednostkę, natomiast lotnictwo i transport drogowy emitują znacznie więcej.
Chociaż wydajność kolei i lotnictwa uległa znacznej poprawie w 5-letnim okresie objętym badaniem, wygląda na to, że wydajność innych rodzajów transportu utrzymała się na tym samym poziomie. Jak wynika z briefingu, należy zachęcać do przechodzenia na transport kolejowy i wodny, a jednocześnie zwiększać efektywność wszystkich zmotoryzowanych środków transportu pod względem emisji gazów cieplarnianych.
Transport zwierząt
Szczegółowe przepisy dotyczące komercyjnego transportu zwierząt kręgowych zawarte są w rozporządzeniu Rady (WE) NR 1/2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań oraz zmieniające dyrektywy 64/432/EWG i 93/119/WE oraz rozporządzenie (WE) nr 1255/97.
Zgodnie z ww. rozporządzeniem przewozów komercyjnych zwierząt kręgowych na terytorium Unii Europejskiej mogą dokonywać jedynie przewoźnicy posiadający zezwolenie. Transport w celach komercyjnych nie jest ograniczony do transportu związanego z jednoczesną wymiana pieniędzy, towarów lub usług. Transport w celach komercyjnych obejmuje w szczególności transport, który bezpośrednio lub pośrednio ma na celu osiągniecie korzyści finansowych. Przykładem takiego transportu jest:
przewóz do rzeźni, na targi, do miejsc gromadzenia zwierząt, gospodarstw, punktów skupu i punktów kopulacyjnych, z wyjątkiem sytuacji opisanych poniżej w 3 i 4 tiret
przewóz na wystawy, pokazy i konkursy,
przewóz zwierząt wyłapywanych na podstawie art. 11 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2003 r. Nr 106 poz. 1002, z późn. zm.) do schronisk dla zwierząt bezdomnych,
przewóz zwierząt do ogrodów zoologicznych,
przeznaczonych do doświadczeń.
Zezwolenie dla przewoźnika nie jest wymagane, gdy:
przewóz zwierząt nie jest związany z prowadzoną działalnością, np.: przewóz własnego konia, własnym środkiem transportu w celach rekreacyjnych; przewóz w celach niehandlowych zwierząt domowych towarzyszących podróżnym;
transport zwierząt odbywa się z polecenia lekarza weterynarii bezpośrednio do lub z gabinetów lub klinik weterynaryjnych;
przewóz jest dokonywany na maksymalną odległość 65 km, liczoną od miejsca wyjazdu do miejsca przeznaczenia;
transport zwierząt dokonywany jest przez rolników wykorzystujących pojazdy rolnicze lub należące do nich środki transportu, w przypadku, gdy warunki geograficzne wymagają transportu niektórych gatunków zwierząt w celu sezonowego wypasu;
transport zwierząt dokonywany jest przez rolników wykorzystujących pojazdy rolnicze lub należące do nich środki transportu na odległość mniejszą niż 50 km od ich gospodarstwa.
Dodatkowo, z punktu widzenia ochrony zwierząt podczas transportu istotne znaczenie ma rozporządzenie Rady (WE) nr 1255/97 z dnia 25 czerwca 1997 r. dotyczące kryteriów wspólnotowych dla miejsc postoju oraz zmieniające plan trasy określony w Załączniku do dyrektywy 91/628/EWG, określające wymagania dla punktów kontroli w których odbywa się 24 godzinny przerwa podczas długotrwałego przewozu zwierząt.
W celu ujednolicenia postępowania jednostek terenowych, Główny Lekarz Weterynarii wydał instrukcję w zakresie zatwierdzania przewoźników oraz środków transportu drogowego wykorzystywanych do przewozu zwierząt, przeprowadzania kontroli przewoźników oraz przeprowadzania kontroli wykonywania transportu zwierząt w zakresie ich dobrostanu (treść instrukcji można znaleźć tutaj).
Materiały dotyczące transportu zwierząt, opracowane w ramach projektu finansowanego przez KE.