Kolej i samochody- najważniejsze środki transportu wykorzystywane w Polsce
Transport wraz z łącznością współtworzy komunikację. Istnieje bardzo wiele rodzajów transportu, a jednym z kryteriów ich wydzielania jest środowisko, w którym ma on miejsce. Na tej podstawie mówi się o: transporcie lądowym (m. in. kolejowy, drogowy, przewodowy), wodnym (śródlądowy i morski) oraz powietrznym (np. lotniczy).
Gęstość sieci transportowej na świecie jest bardzo zróżnicowana. Zróżnicowanie to jest miedzy innymi spowodowane nierównomierną gęstością zaludnienia, warunkami środowiskowymi oraz stopniem rozwoju gospodarczego poszczególnych rejonów świata.
W Polsce warunki naturalne sprzyjają rozwojowi transportu; zdecydowana większość kraju ma charakter nizinny. Dodatkowo wielkim atutem jest dostęp do morza, dzięki czemu możliwe są kontakty drogą morską z innymi państwami. Korzystne jest także położenie na tle innych krajów; Polska stanowi swoisty pomost pomiędzy Niemcami i Rosją a szerzej- pomiędzy Europą Zachodnią a Wschodnią. To sprawia, że uchodzi ona za bardzo ważny kraj tranzytowy na komunikacyjnej mapie kontynentu.
Analizując strukturę przewozów w Polsce należy stwierdzić, że najważniejszymi środkami transportu są: kolej oraz samochody, przy czym transport samochodowy większe znaczenie odgrywa w przewozach bliższych, natomiast kolejowy- na większe odległości. Powyższa zależność dotyczy zarówno przewozów osobowych jak i pasażerskich.
Transport kolejowy
Polska kolej poszczycić się może bardzo długą historią. Zaczęła powstawać w okresie, kiedy kraj znajdował się pod zaborami. W związku z tym, że Polska podzielona była na trzy niezależne części, kolej w każdej z nich rozwijała się w sposób odrębny. Jako pierwszy zbudowany został odcinek łączący Wrocław z Oławą. Miało to miejsce w roku 1842.
Liczne inwestycje z zakresu budowy kolei podejmowane były pomiędzy I a II wojną światową. Jednym z takich strategicznych przedsięwzięć było połączenie Zagłębia Górnośląskiego z Gdynią. szlak ten nazwany został magistralą węglową. Umożliwiał on eksport węgla drogą morską. Surowiec wydobywany w kopalniach na Śląsku przewożony był koleją do portu w Gdyni, gdzie ładowano go na statki i wysyłano do zamorskich odbiorców. Z innych ważnych inwestycji z tego okresu wspomnieć trzeba o wybudowaniu szlaku kolejowego pomiędzy Warszawą i Krakowem oraz Warszawą i Poznaniem. Dwudziestolecie międzywojenne było również okresem unowocześniania połączeń kolejowych w Polsce; wówczas to rozpoczęto stopniową elektryfikację kolei.
Okres II wojny światowej przyniósł bardzo wiele zniszczeń. Jedne części Polski zostały przez wojnę bardziej dotknięte, inne mniej. Liczne połączenia kolejowe zostały w tym czasie zerwanych. Stanowiły one cel wielu ataków wojennych; zniszczenie linii kolejowej z której korzystał nieprzyjaciel oznaczało bowiem uniemożliwienie mu łatwego przemieszczania się. Po zakończeniu wojny uszkodzone linie zostały na powrót odbudowane, a kolej rozwijała się nadal. Spośród najważniejszych szlaków, które zbudowane zostały już po zakończeniu II wojny światowej wymienić trzeba Centralną Magistralę Kolejową łączącą Górny Śląsk z Warszawą. Ponadto w dalszym ciągu prowadzona była elektryfikacja kolei. Do dnia dzisiejszego rzeczona elektryfikacja objęła niespełna 50% wszystkich połączeń, co z pewnością nie jest liczbą wystarczającą. Charakterystyczną cechą polskiej sieci kolejowej jest jej bardzo nierównomierne rozmieszczenie na obszarze kraju. Dysproporcje w jej rozmieszczeniu mają swe źródło w przeszłości i wynikają z faktu dawnej przynależności kraju do trzech różnych zaborów. Oprócz tego znaczenie ma również stopień rozwoju gospodarczego poszczególnych części kraju. W obszarach podlegających intensywnej industrializacji w okresie powojennym gęstość ta jest zdecydowanie większa. Największa gęstością sieci kolejowej odznaczają się województwa byłego zaboru pruskiego. W Polsce zachodniej i południowo- zachodniej dochodzi ona nawet do 14km/ 100km2. Swoje maksimum osiąga ona na terenie byłego województwa katowickiego. Na drugim biegunie znajdują się z kolei obszary Polski Północno- Wschodniej i Centralnej. W tej części kraju zaznacza się wyraźny niedorozwój sieci kolejowej. W byłym województwie łomżyńskim gęstość sieci kolejowej nie przekracza nawet 2,5km/ 100km2.
Transport kolejowy w Polsce choć ważny to jednak nie stanowi głównego sposobu przemieszczania towarów oraz osób. W strukturze przewozów ustępuje on zdecydowanie transportowi samochodowemu. Koleją przemieszczanych jest 18% całkowitej masy ładunków oraz 28% wszystkich pasażerów.
Polskie Koleje Państwowe borykają się obecnie z wieloma problemami. Największym z nich jest kiepska infrastruktura i ogólny zły stan torowisk. Ponadto polskie koleje nie są nowoczesne. Nie podejmuje się działań zmierzających do budowy szybkich połączeń na wzór francuskiego TGV. Polscy pasażerowie wolą wybierać transport samochodowy, mimo że infrastruktura drogowa w kraju także pozostawia wiele do życzenia. Należy zdawać sobie sprawę, że przemieszczanie się pociągiem ma wiele zalet w porównaniu z innymi środkami lokomocji. Przede wszystkim kolej jest bardzo bezpieczna, przynajmniej tak wskazują statystyki. Dodatkowo przy przewożeniu towarów masowych jest znacznie tańszym środkiem lokomocji aniżeli samochody, zwłaszcza przy wciąż wzrastających cenach paliw. Patrząc z punktu widzenia środowiska naturalnego kolej jest jednym z najbardziej ekologicznych środków transportu. W naszym kraju największe znaczenie ma ona przy przewozie ładunków masowych takich jak: surowce mineralne, nawozy oraz zboża.
Transport samochodowy
Transport samochodowy odgrywa obecnie największe znaczenie w Polsce, zarówno pod względem przemieszczania osób jak i towarów. Całkowita długość dróg utwardzonych przebiegających przez terytorium kraju wynosi 242 000km. Mimo że dysproporcje w rozmieszczeniu dróg kołowych nie są tak znaczące jak w przypadku kolei, to jednak istnieją obszary o ponadprzeciętnej gęstości dróg, jak i takie gdzie zaznacza się ich niedorozwój. Średnia gęstość dróg kołowych wynosi w Polsce 75km/ 100km2. Największą gęstością dróg kołowych w kraju odznacza się byłe województwo krakowskie, najmniejszą natomiast byłe suwalskie. popularność transportu samochodowego wynika w znacznej mierze z jego wygody. Obecnie po polskich drogach porusza się aż 12mln samochodów, wśród których zdecydowanie dominują pojazdy osobowe (9mln). Ocenia się, że praktycznie każde gospodarstwo domowe dysponuje dziś co najmniej jednym samochodem, choć oczywiście jest to szacunek uśredniony. Za pomocą samochodów transportuje się w Polsce 80% wszystkich towarów oraz 70% podróżujących. Tak duża liczba samochodów na polskich drogach stanowi poważny, cały czas nasilający się problem. Ilość samochodów cały czas się zwiększa podczas gdy stan techniczny krajowych dróg pozostawia wiele do życzenia. Największym problemem jest obecnie zły stan techniczny dróg oraz zbyt mała ilość autostrad, odczuwalna zwłaszcza w trakcie pokonywania dłuższych tras. Niedorozwój autostrad w Polsce sprawia, że ruch tranzytowy przez nasz kraj staje się szczególnie uciążliwy, zwłaszcza dla kierowców z Zachodu przyzwyczajonych do zupełnie innych warunków podróżowania.
REKLAMA
Pośród wszystkich gałęzi transportu, jedną z najważniejszych jest transport samochodowy. Ceni się go za jego uniwersalność i powszechność. Jest również niezbędny do tego, by rozpoczynać i finalizować większość transportów morskich i powietrznych. Dla wielu osób jest to jedynie wielkie ciągniki siodłowe na prawym pasie autostrad, jednak podział tego środka transportu jest bardziej złożony.
Transport samochodowy – spedycyjny podział środków transportu
Tym, co najbardziej kojarzy się z transportem samochodowym, są wielkie ciężarówki. Jednak ciągniki, popularnie zwane „tirami”*, nie są jedynym środkiem transportu w transporcie drogowym. Na wyróżnienie zasługują cztery główne rodzaje: busy, solówki, naczepy i zestawy. Każdy z tych środków służy do nieco innych zadań i charakteryzuje się innymi właściwościami. Są to na przykład:
udźwig maksymalny pojazdu;
pojemność ładowni;
specjalizacja ładowni;
zasięg całkowity;
możliwości modyfikacji.
Jak łatwo się domyślić, głównym kryterium podziału środków transportu jest dla spedytora udźwig pojazdu. Ponieważ wymiary ładowni większości pojazdów są zestandaryzowane, określenie ich udźwigu zazwyczaj jasno identyfikuje pojazd.
Tym dostarczysz nawet w śródmieściu: transport kołowy busami i solówkami
Gdy nie trzeba przewieźć towaru o gigantycznej masie i objętości, można sięgnąć po stosunkowo niewielkie ciężarówki. Są to busy i solówki. Powszechnie wykorzystuje się je w aprowizacji sklepów oraz przesyłkach kurierskich. Charakteryzują się stosunkowo niedużymi rozmiarami i udźwigiem. Przeciętny bus ma udźwig 1,5 tony, pojemność 10-15 m³ i można w nim zmieścić 4-6 palet euro. Ma jednak wady takie jak nadkola, które utrudniają załadunek. Problemy „blaszaka” rozwiązuje bus 1,5 t z plandeką. Taki bus mieści zazwyczaj 8 (czasem nawet 10) palet euro i można załadować go nawet z boku, bądź z góry. Stwarza to jednak możliwość utraty ładunku – czy to w wyniku kradzieży, czy też po prostu wypadnięcia niezabezpieczonego ładunku przez naciętą plandekę. Są to jednak szczęśliwie sporadyczne przypadki i podstawowe środki ostrożności (jak choćby przestrzeganie procedur) wystarczą do tego, by zminimalizować ryzyko.
Solówki charakteryzują się większym udźwigiem – nawet do 3,5 tony. Kubatura ich ładowni zazwyczaj ma 35 m³ i można w nich pomieścić do 15 palet euro. Dużą zaletą solówek jest możliwość bocznego i górnego załadunku, jednak w przeliczeniu na paletę kosztu użytkowania tego środka transportu jest stosunkowo wysoki, jeśli porównać go np. z naczepą.
Transport samochodowy w pełnej krasie: naczepy i zestawy
Ciągnik siodłowy z naczepą to pierwsze skojarzenie, gdy ktokolwiek pomyśli o ciężarówce. Jest to bardzo popularny środek transportu i korzysta z niego większość przewoźników całopojazdowych. Typowa naczepa z plandeką (albo firaną, czy nawet typu „box”) ma pojemność ok. 80-90 m³, długość 13,6 m, szerokość 2,4 m, wysokość 2,5 do 2,75 m.
Jest to przestrzeń wystarczająca do załadunku 33 palet euro lub 26 palet przemysłowych. Standardowa naczepa ma udźwig do 24 ton. Jeśli wysokość ładowni stanowi przeszkodę, istnieją naczepy mega, których wysokość dochodzi do 3 m. Naczepa może również być na różne sposoby modyfikowana i specjalizowana. Przykładową specjalizacją może być naczepa-chłodnia, przystosowana do przewozu towarów w temperaturze kontrolowanej. Chłodnie mają jednak mniejszą kubaturę (do 85 m³), są nieco mniejsze i mają udźwig ok. 22 ton. Używa się ich do przewozu środków medycznych oraz elektroniki.
Jeśli zależy nam na jeszcze większej kubaturze, najlepszym rozwiązaniem jest wspominany już zestaw. Jest to zazwyczaj solówka z doczepioną przyczepą – typowy zestaw ma wymiary 7,7 m x 2,4 m x 2,7 m. Jego siła tkwi jednak w dodatkowej przyczepie, w praktyce podwajającej ładowność zestawu. Jego łączna kubatura to 100 m³, a ładowność sięga 24 ton.
Parametry zestawu wystarczą do transportu 38 palet euro lub 28 palet przemysłowych. Istnieją również zestawy niskotonażowe o ładowności do 6 lub 12 t, można także wykorzystać wariant o wysokości 3 m, co zwiększa kubaturę do 120 m³. Przy ogromnej pojemności, zestaw ma jedną zasadniczą wadę: ze względu na łączenie, zestawem raczej nie da się transportować elementów dłużycowych.
Transport kołowy, co widać w powyższym zestawieniu, jest bardzo zróżnicowany i uniwersalny. Wiele rozwiązań ma zastosowanie w wielu przypadkach, dzięki czemu można bardzo precyzyjnie dobrać środki do planowanej operacji. W tym celu trzeba jednak zadać sobie najpierw jedno pytanie:
Która opcja transportu kołowego jest odpowiednia, która się nie sprawdzi?
Na to pytanie odpowiedź stanowi moje ulubione: to zależy. Transport samochodowy cechuje się dużą uniwersalnością i do każdego zlecenia da się dobrać odpowiedni środek. W ostateczności jednak spedytor kieruje się dwoma czynnikami selekcji: funkcjonalnością oraz kosztem. Praca w transporcie, spedycji i logistyce polega na tym, by optymalizować i zarządzać procesami tak, żeby w pełni usatysfakcjonować klienta.
Oznacza to również najniższe koszta przy możliwie najwyższej jakości usługi. Spedytor ma dostęp do aktualnych stawek przewoźników i na tej podstawie może przygotować konkretną ofertę przewozu towaru. Więc jeśli transport ładunku wymaga więcej planowania – spedytorzy BBA Transport System z przyjemnością pomogą w satysfakcjonującym wykonaniu zadania!
* TIR to międzynarodowa konwencja celna z 1975 roku, stanowiąca o minimalizowaniu formalności w kwestii kontroli celnych. Pojazdy realizujące przewozy w ramach TIR powinny być oznaczone odpowiednimi tablicami, ale w potocznej mowie skrót używany jest do nazywania każdej ciężarówki. Eksperci spedycji i logistyki są jednak wyczuleni na ten fakt i potrafią zezłościć się, kiedy na ciągnik z naczepą powie się „tir”. Szczegółowych informacji na ten temat może udzielić specjalista ds. przewozów międzynarodowych i wewnątrzwspólnotowych w Europie Zachodniej, Hubert Sadziak.
Powiązane artykuły
Transport wewnętrzny jest popularnym zagadnieniem, szczególnie w przypadku dużych i średnich przedsiębiorstw, które nie mogą sobie pozwolić na przestoje spowodowane niewłaściwą logistyką produkcji. Jego optymalizacji służyć ma efektywne wykorzystanie różnorodnych pojazdów i maszyn, nazywanych środkami transportu wewnętrznego.
Termin transportu wewnętrznego odnosi się głównie do wykonywania przewozu ładunków/ podzespołów/ elementów zamówień itp. na terenie zakładu czy przedsiębiorstwa produkcyjnego (ewentualnie również na terenie przyzakładowym).
W ramach jego systemu można wyróżnić transport składowo-magazynowy oraz transport produkcyjny. Transport produkcyjny obejmuje transport międzywydziałowy i wewnątrzwydziałowy. Z czego ten ostatni dzieli się jeszcze na: stanowiskowy oraz międzystanowiskowy. Przy czym, na każdym z tych etapów powinno wykorzystywać się stosowne, adekwatne do wymagań i zapotrzebowań środki transportu wewnętrznego, umożliwiające sprawne i bezpieczne przemieszczanie ładunków.
Jakie są najbardziej popularne środki transportu wewnętrznego?
Rozmowę o środkach transportu wewnętrznego warto zacząć od wyjaśnienia czym dokładnie są. A są to, mówiąc najprościej, wszelkie urządzenia transportu bliskiego, których zadaniem jest transport poziomy i pionowy ładunków na terenie zakładu pracy (lub też placu składowego, hali, magazynu lub innego terenu, na którym odbywa się ich praca).
Środkami transportu wewnętrznego nazywa się m.in:
dźwigi osobowe, towarowe i budowlane,
przenośniki,
wózki transportowe,
wózki ręczne,
wózki jezdniowe, ładowarki.
Oczywiście wymienione powyżej kategorie pojazdów dzielą się na wiele mniejszych podgrup, które postaramy się pokrótce omówić.
Środki transportu wewnętrznego - dźwigi
Dźwigi to jedne z najbardziej popularnych i najlepiej znanych urządzeń stosowanych w transporcie wewnętrznym, choć pozornie może się wydawać iż trudno określić je mianem “środków” transportu wewnętrznego. Zamontowany w nich elektryczny lub hydrauliczny napęd pozwala na wykorzystywanie ich do pionowego przemieszczania.
Dźwigi dzieli się na:
osobowe - służące do przewożenie ludzi,
- służące do przewożenie ludzi, towarowe - przeznaczone wyłącznie do transportu ładunków,
- przeznaczone wyłącznie do transportu ładunków, budowlane - różniące się znacznie wyglądem od swoich poprzedników, wykorzystywane głównie na placach budowy,
- różniące się znacznie wyglądem od swoich poprzedników, wykorzystywane głównie na placach budowy, podesty do przemieszczania osób niepełnosprawnych - stosowane w celu zniwelowania barier architektonicznych.
Środki transportu wewnętrznego - przenośniki
Przenośniki to środki transportu, które charakteryzuje ograniczony zasięg i ruch ciągły, służący przemieszczaniu materiałów luzem lub ładunków jednostkowych.
Przenośniki dzielimy na cięgnowe i bezcięgnowe. Z czego wśród cięgnowych wyróżniamy:
taśmowe,
łańcuchowe,
członowe,
podwieszone,
kubełkowe
zabierakowe.
Natomiast wśród bezcięgnowych:
grawitacyjne i impulsowe,
wstrząsowe,
wałkowe,
śrubowe,
miotające.
Bezcięgnowe przenośniki od cięgnowych różni to, iż przemieszczają one materiały przy użyciu grawitacji, wstrząsów lub impulsów, bez stosowanie cięgien.
Środki transportu wewnętrznego - wózki transportowe
Stanowią nieodzowny element wykonywania zadań związanych z transportem lekkim (nie przekraczającym 450kg). Wózki transportowe wykorzystywane na co dzień zarówno w magazynach, jak i niewielkich sklepach, czy firmach są uniwersalne i wielofunkcyjne, a ich jedyną wadą jest brak napędu i konieczność zaangażowania własnej siły fizycznej do transportowania ładunków.
Środki transportu wewnętrznego - wózki ręczne
Wózki ręczne to nic innego jak wózki paletowe ręczne, które służą głównie do transportu poziomego palet (takie jak tu). Ich wysokość unoszenia to zaledwie 20cm i jest ona dostosowana stricte do możliwości podniesienia załadowanej palety. Nadają się do lekkich i średnio intensywnych prac związanych głównie z rozładunkiem ciężarówek, składowaniem towarów oraz transportowaniem ładunków na niewielkie odległości.
Środki transportu wewnętrznego - wózki jezdniowe
Kategoria wózków jezdniowych jest bardzo szeroka i obejmuje sobą wiele ich typów. Jako główne rodzaje wymienić można:
wózki naładowne (czyli platformowe, kolebowe i specjalizowane),
(czyli platformowe, kolebowe i specjalizowane), wózki unoszące (platformowe, widłowe, podsiębierne, bramowe),
(platformowe, widłowe, podsiębierne, bramowe), wózki podnośnikowe (z masztem, bramowe, ciągnikowe),
(z masztem, bramowe, ciągnikowe), wózki specjalne.
Najpopularniejszymi środkami transportu wewnętrznego wśród wózków jezdniowych są niezmiennie od lat wózki widłowe, w tym m.in używane w magazynach - wózki widłowe elektryczne (o których więcej dowiecie się tutaj), oraz wykorzystywane głównie na zewnątrz - wózki widłowe spalinowe (więcej informacji na ich temat znajdziecie tu).
Środki transportu wewnętrznego - ładowarki
Ładowarki są środkami transportu wewnętrznego przeznaczonymi do wykonywania prac związanych z załadunkiem materiałów luzem. Z uwagi na swoją budowę ładowarki dzielą się na: przejezdne, łyżkowe (wyposażone w osprzęt w formie łyżki) oraz przenośnikowe.
Dlaczego środki transportu wewnętrznego są tak zróżnicowane?
Znaczne zróżnicowanie wśród dostępnych na rynku środków transportu wewnętrznego związane jest z zapotrzebowaniem przedsiębiorstw na różnorodny, dopasowany do potrzeb sprzęt. Szybki rozwój produkcji, przemysłu i handlu wpływają na wytworzenie potrzeby sprawniejszego systemu logistycznego, który pozwalałby na zminimalizowanie przestojów związanych z transportem wewnątrzzakładowym. Czyli koncentrował się na tym, aby niezbędny element czy materiał pojawiał się na odpowiednim stanowisku we właściwym czasie, gdy występuje na niego zapotrzebowanie. To właśnie naprzeciw takim oczekiwaniom wychodzą liczni producenci środków transportu wewnętrznego.
Na co zwrócić uwagę przed wyborem środków transportu wewnętrznego?
Wybór właściwych środków transportu do przedsiębiorstwa nie jest wcale prostym zadaniem, jeśli nie mamy jasno sprecyzowanych, konkretnych założeń. Przed wyborem konkretnego sprzętu czy pojazdy warto zwrócić uwagę na:
rodzaj transportowanych materiałów - czy są to materiały sypkie, ciecze czy np. palety;
- czy są to materiały sypkie, ciecze czy np. palety; otoczenie - czy transport będzie odbywał się w wąskich magazynowych korytarzach, czy na dużym otwartym placu, jaki jest ogólny stan nawierzchni, czy zakład pracy jest przystosowany do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania pojazdów;
- czy transport będzie odbywał się w wąskich magazynowych korytarzach, czy na dużym otwartym placu, jaki jest ogólny stan nawierzchni, czy zakład pracy jest przystosowany do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania pojazdów; charakter pracy - czy praca odbywa się w trybie wielozmianowym, jaki typ transportu wewnętrznego obejmuje - np. międzywydziałowy czy wewnątrzwydziałowy?
- czy praca odbywa się w trybie wielozmianowym, jaki typ transportu wewnętrznego obejmuje - np. międzywydziałowy czy wewnątrzwydziałowy? koszty - czy zakup konkretnych środków transportu wewnętrznego będzie opłacalną dla przedsiębiorstwa inwestycją, czy będą one wykorzystywane regularnie i zgodnie z przeznaczeniem.
Odpowiedź na te pytania jest kluczowa podczas podejmowania decyzji o poszerzeniu zakładowego asortymentu środków transportu wewnętrznego.
Podsumowanie
Szeroka oferta dostępnych obecnie na rynku środków transportu wewnętrznego daje przedsiębiorcom nieograniczone możliwości optymalizowania procesu produkcyjnego bez konieczności zaniedbywania innych etapów produkcji.
Ważne, aby decydując się na wybór któregoś spośród nich dostosować pojazd do potrzeb i oczekiwań zakładu pracy, jednocześnie pamiętając o zapewnieniu pracownikom niezbędnych instruktaży i szkoleń, a sprzętom odpowiedniej, regularnej konserwacji i przeglądów.